ប្រវត្តិនៃលទ្ធកម្ម

 

តើអ្នកដឹងទេថាខែមីនា គឺជាខែលទ្ធកម្មជាតិរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក? វិទ្យាស្ថានសម្រាប់ការទិញជាសាធារណៈ(The Institute for Public Purchasing) បានបញ្ជាក់ថា ខែមីនាគឺជា ពេលវេលាដើម្បីអបអរសាទរដោយមោទនភាពចំពោះតួនាទីរបស់វិជ្ជាជីវៈលទ្ធកម្មសាធារណៈ ។ អ្នកជំនាញលទ្ធកម្មសមនឹងទទួលបានការទទួលស្គាល់នេះដោយដើរតួយ៉ាងសំខាន់មិនត្រឹមតែនៅក្នុងវិស័យសាធារណៈប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងមាននៅក្នុងអង្គភាព ស្ទើរគ្រប់វិស័យទាំងអស់។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយវិស័យលទ្ធកម្មមិនតែងតែ ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាមុខងារយុទ្ធសាស្ត្រឡើយ។ នៅពេលក្រឡេកមើលសៀវភៅប្រវត្តិសាស្ត្រ វាច្បាស់ណាស់ថា តួនាទីរៀបចំរបស់លទ្ធកម្មនៅតែបន្តវិវត្តឥតឈប់ឈរពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ។

I.                លទ្ធកម្មក្នុងសម័យបុរាណ

ដានដំបូងនៃលទ្ធកម្ម អាចត្រូវបានគេឃើញនៅទូទាំងប្រវត្តិសាស្ត្របុរាណរួមទាំងជនជាតិអេស៊ីបនៅឆ្នាំ ៣០០០ មុនគ.ស។ ទោះបីជាមិនមានមុខងារលទ្ធកម្មដែលបានកំណត់ក៏ដោយ ការគ្រប់គ្រងសម្ភារៈ(ដែលជាផ្នែកតូចមួយក្នុងមុខងារលទ្ធកម្ម) បានជួយក្នុងការសាងសង់ពីរ៉ាមីត។ ព្រះចៅផារ៉ាអុង នៃអាណាចក្រអេហ្ស៊ីបបានប្រើបា្រស់វណ្ណៈស្គ្រីប ដើម្បីគ្រប់គ្រងការផ្គត់ផ្គង់សម្រាប់គម្រោងធំៗ ជាច្រើន។

រូបភាពបង្ហាញពី វណ្ណៈស្គ្រីប និងការងាររបស់ពួកគេ

វណ្ណៈស្គ្រីប ដើរតួជាស្មៀនកត់ត្រាបរិមាណសម្ភារៈនិងកម្មករដែលត្រូវការ នៅលើប្រភេទក្រដាសដែលធ្វើឡើងដោយរុក្ខជាតិឈ្មោះ ប៉ាពីរីស(papyrus) ។ ពួកស្គ្រីប នឹងតាមដានការបញ្ជាស្វែងរកវត្ថុធាតុសាងសង់ រយៈពេលស្វែងរក និងរយៈពេលសាងសង់ ចាំបាច់ តាមរយៈការបំពេញប្រសិទ្ធភាព នៃការសាងសង់។ ជនជាតិនេះបានក្លាយជាជនជាតិមួយ ក្នុងចំណោមជនជាតិដំបូងគេដែលត្រូវបានគេស្គាល់នៅក្នុងប្រវត្ដិសាស្ដ្រក្នុងអាជីពលទ្ធកម្ម។

II.              លទ្ធកម្មក្នុងសតវត្សទី១៩

ក្រៅពីជនជាតិអេស៊ីប អ្នកស្រាវជា្រវជឿជាក់ថា ការងារលទ្ធកម្ម ត្រូវបានអនុវត្តដោយជនជាតិស៊ីវិល័យ ដទៃទៀតដែរ តែទោះបីជាយ៉ាងនេះក្តី តួនាទី និង រចនាសម្ព័ន្ធ របស់ការងារលទ្ធកម្មមិនត្រូវបានទទួលស្គាល់ពិតប្រាកដទេ រហូតមកដល់ចុងសតវត្សទី ១៧ ។ ការទទួលស្គាល់ដំបូងបំផុតមួយនៃមុខងារលទ្ធកម្ម មាននៅក្នុងសៀវភៅឆ្នាំ ១៨៣២ របស់លោក ឆាល បាបាជ (Charles Babage) ដែលនិយាយអំពីសេដ្ឋកិច្ចនៃគ្រឿងម៉ាស៊ីន និងការផលិត។

រូបភាពលោកសាស្ត្រាចារ្យជនជាតិអង់គ្លេស ឆាល បាបាជ (Charles Babage) កើត 26 ធ្នូ 1791, ស្លាប់ 18 តុលា 1871

 គាត់ចង្អុលបង្ហាញពីតម្រូវការសម្រាប់“ បុរសម្នាក់” នៅក្នុងវិស័យរ៉ែ ដែលជ្រើសរើសទិញនិងតាមដានទំនិញនិងសេវាកម្មដែលត្រូវការ។ ជាការសំខាន់លោក បាបាជ បានស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលបង្កើត ក្រុមការងារមួយក្រុមដែលត្រូវបានគេហៅថា មន្រ្តីលទ្ធកម្មបែបមជ្ឈការ។ ក្នុងអំឡុងពេលបដិវត្តន៍ឧស្សាហកម្ម លទ្ធកម្មបានពង្រឹងនូវសារៈសំខាន់របស់អង្គភាពមួយក្នុងការគ្រប់គ្រងចំណាយ។

រូបភាពលោក ម៉ាហ្សល ឃើគមេន (Marshall Kirkman) អាជ្ញាធរផ្លូវដែកជនជាតិអាមេរិក កើត 10 កក្កដា 1842, ស្លាប់ 17 មេសា 1921

សៀវភៅឆ្នាំ ១៨៨៧ របស់ លោក ម៉ាហ្សល ឃើគមេន (Marshall Kirkman) ដែលបង្ហាញអំពី ការដោះស្រាយការផ្គត់ផ្គង់ផ្លូវដែក - ការទិញនិងការតំឡើងរបស់ពួកគេ និងការរួមចំណែកជាយុទ្ធសាស្ត្រនៃលទ្ធកម្មលម្អិតចំពោះឧស្សាហកម្មផ្លូវដែក ជាពិសេសក្នុងការទិញទំនិញពី ប្រទេសអភិវឌ្ឍ ដែលនាំឱ្យក្រុមការងាររបស់ពួកគាត់ និងក្រោយមកប្រជាជនទូទៅ ធ្វើដំណើរទៅភាគខាងត្បូងនិងខាងលិចនៃប្រទេសបានដោយងាយស្រួល។ នៅឆ្នាំ ១៨៨៦ ផ្លូវដែកផេនស៊ីលវេនៀ(Pennsylvania Railroad) ដែលមានចំងាយសរុបរហូតដល់ ១៨ ៧៣៣.៨៣ គីឡូមែត្រ ត្រូវបានទទួលស្គាល់យ៉ាងពេញទំហឹងពី រដ្ឋាភិបាល ថាជាសមិត្ថផលដែលកើតមានឡើងដោយសារការងារលទ្ធកម្ម និងត្រូវបានគេប្រសិទ្ធនាមថាជា “ នាយកដ្ឋានផ្គត់ផ្គង់”  ក្នុងសម័យនោះ។ចំណែកឯ លោក ម៉ាហ្សល ឃើគមេន (Marshall Kirkman) ក៏បានក្លាយខ្លួនជា អាជ្ញាធរផ្លូវដែកជនជាតិអាមេរិក ដែលល្បីឈ្មោះ ក្នុងនាយកដ្ឋានលទ្ធកម្មសាធារណៈ នៅសហរដ្ឋអាមេរិក។

 

III.            លទ្ធកម្មក្នុងសតវត្សទី២០

ជាអកុសលសង្គ្រាមលោកលើកទី ១ បានបង្ខំឱ្យគំនិតផ្តួចផ្តើមលទ្ធកម្ម ងាកចេញពីតួនាទី របស់វាទៅជាការគ្រប់គ្រង ប្រមូល និងដណ្តើម វត្ថុធាតុដើម ធនធាន បរិក្ខារ និង សពា្វវុធ ដោយក្រុមយោធា យ៉ាងតឹងរ៉ឹងជាទីបំផុត។ ដោយសារកង្វះខាតសម្ភារៈក្នុងកំឡុងពេលសង្រ្គាម លទ្ធកម្មរបស់ប្រទេសមួយចំនួន បានពឹងផ្អែកយ៉ាងខ្លាំងទៅលើការបញ្ជាទិញ។ កម្មវត្ថុចំបងរបស់ការងារលទ្ធកម្ម របស់ប្រទេសមានអំណាចមួយចំនួន គឺធ្វើយ៉ាងណា ឱ្យទទួលបានវត្ថុធាតុដើមសេវាកម្មនិងការផ្គត់ផ្គង់គ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចដំណើរការល្អ និង ជាកត្តាមួយអាចយកជ័យជំនះ ទៅលើគូបដិបក្សរបស់ខ្លួនផងដែរ។ ការប្រមូលធនធាន និងមូលធនក្នុងស្រុក បានផ្លាស់ប្តូរការប្រមូលសួយសារ ទៅជាការប្រមូលពន្ធវិញ។ ចំណែកការប្រមូលធនធាន និង មូលធនក្រៅស្រុក បានផ្លាស់ប្តូរការច្បាំងសម្លាប់ដណ្តើមទឹកដី ទៅជាការធ្វើអាណាព្យាបាល ឬអាណានិគម ដែលជាឱកាសដល់ម្ចាស់អាណាព្យាបាល ឬអាណានិគមអាចគៀងគរអ្វីៗទាំងអស់ពីម្ចាស់ទឹកដី ដោយស្របច្បាប់ និងគ្មានការបំផ្លាញធនធនមនុស្ស។

រហូតដល់ពាក់កណ្តាលទសវត្សឆ្នាំ ១៩៦០ ដែលលទ្ធកម្មបានទទួលតួនាទីជាអ្នកគ្រប់គ្រងជាលក្ខណៈទ្រង់ទ្រាយធំ។ គំនិតនៃការគ្រប់គ្រងសម្ភារៈបានក្លាយជាការផ្តោតអារម្មណ៍ក្នុងអំឡុងពេលនេះ។ អ្នកជំនាញលទ្ធកម្មបានសង្កត់ធ្ងន់លើការដេញថ្លៃប្រកួតប្រជែងដោយតម្លៃបានក្លាយជាកត្តាកំណត់សម្រាប់កិច្ចសន្យាភាគច្រើន។ ការកើនឡើងនូវអ្នកជំនាញដែលបានទទួលការបណ្តុះបណ្តាលក្នុងកំឡុងពេលនោះ បានជួយលទ្ធកម្មក្នុងដំណើរឆ្ពោះទៅរកស្ថានភាពនៃទម្រង់ក្រុមអង្គភាព ដូចជា អគ្គនាយកដ្ឋាន នាយកដ្ឋាន ឬ ដេប៉ាតេម៉ង់ ឡើងវិញ។

ទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៨០ មានការកើនឡើងគួរឱ្យកត់សម្គាល់នៅក្នុងការប្រកួតប្រជែងអ្នកផ្គត់ផ្គង់។ នេះបានផ្តល់ឱ្យអង្គភាព មាននូវភាពប្រណីតនៃការផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់បន្ថែមលើគុណភាពអ្នកផ្គត់ផ្គង់និងភាពជឿជាក់។ ការគ្រប់គ្រងអ្នកផ្គត់ផ្គង់បានក្លាយជាកត្តាសំខាន់ក្នុងលទ្ធកម្មហើយនៅតែមានរហូតដល់សព្វថ្ងៃ។ នៅចុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៩០ តួនាទីនៃលទ្ធកម្មបានចាប់ផ្តើមការផ្លាស់ប្តូររបត់របស់ខ្លួនទៅជាប្រភពយុទ្ធសាស្ត្រ។ មន្រ្តីលទ្ធកម្មបានសម្លឹងមើលអ្នកផ្គត់ផ្គង់ខ ណៈដែលដៃគូនិងកិច្ចសន្យារយៈពេលវែង ត្រូវបានលើកទឹកចិត្ត។ នេះគឺជាការចាប់ផ្តើមនៃការវិវត្តសម័យទំនើបនៃលទ្ធកម្ម។

IV.            លទ្ធកម្មថ្ងៃនេះនិងអនាគត

សព្វថ្ងៃនេះអ្នកជំនាញលទ្ធកម្ម គឺជាឧបករណ៍សម្រាប់ភាពជោគជ័យរបស់អង្គភាពមួយ។ ពួកគេទទួលខុសត្រូវចំពោះឆន្ទៈនៃការផ្តួចផ្តើមពីការអភិវឌ្ឍការស្នើសុំរហូតដល់ការវាយតម្លៃនិងធ្វើការជាមួយអ្នកផ្គត់ផ្គង់ដែលមានលក្ខណៈសម្បត្តិគ្រប់គ្រាន់និងអ្វីៗគ្រប់យ៉ាងដែល នៅមានភាពចន្លោះខ្វះខាត។ នៅឆ្នាំ ១៩៦០ យើងនឹងមិនដែលលឺទេ ពាក្យ CPO (ស៊ីភីអូ) ដែលមានពាក្យពេញ គឺ Chief Procurement Officerឬ ប្រធានផ្នែកលទ្ធកម្ម ។ សព្វថ្ងៃនេះប្រធានផ្នែកលទ្ធកម្ម កាន់តែច្រើនឡើងកំពុងជួយអង្គភាពរបស់ពួកគេអភិវឌ្ឍ និងសម្រេចបានគោលដៅយុទ្ធសាស្ត្រនិងប្រតិបត្តិការ។ បច្ចេកវិទ្យាថ្មីៗបន្តវិវត្តការងារលទ្ធកម្ម។ ដំណោះស្រាយលទ្ធកម្មតាមអេឡិចត្រូនិកដូចជា កម្មវិធី SourceSuite កំពុងបង្កើតវិធីសាស្រ្តដែលមានប្រសិទ្ធភាពជាងមុនក្នុងការស្វែងរកប្រភពយុទ្ធសាស្ត្រ។ ជាមួយនឹងការផ្លាស់ប្តូរឆ្ពោះទៅរកប្រភពយុទ្ធសាស្ត្រការដេញថ្លៃលទ្ធកម្មអេឡិចត្រូនិកនិងកម្មវិធីគ្រប់គ្រងអ្នកលក់ ជួយសន្សំពេលវេលា របស់អង្គភាព ដូច្នេះវាអាចផ្តោតលើគំនិតផ្តួចផ្តើមរបស់អង្គភាពនិងទំនាក់ទំនងអ្នកផ្គត់ផ្គង់។ វេទិកាដេញថ្លៃនិងការគ្រប់គ្រងអ្នកផ្គត់ផ្គង់ដែលមានមូលដ្ឋានលើពពក តាមរយៈកម្មវិធី SourceSuite កំណត់ដើម្បីបំពេញតម្រូវការទិញរបស់ស្ទើរតែគ្រប់អង្គភាព។ បច្ចុប្បន្នកម្មវិធី SourceSuite សម្រួលដំណើរការទិញសម្រាប់អង្គភាពទិញជាង ៩០០ នៅទូទាំងប្រទេស។ ទោះបីជា លទ្ធកម្មមានប្រវត្តិយូរអង្វែងក៏ដោយ តួនាទីរបស់វាជាផ្នែកយុទ្ធសាស្ត្រនៃរចនាសម្ព័ន្ធគឺនៅតែថ្មី។ ការវិវត្តឆាប់រហ័សនៃលទ្ធកម្មក្នុងរយៈពេល ៣០ ឆ្នាំចុងក្រោយ អាចត្រូវបានផ្តល់ជូនដល់អ្នកជំនាញជាច្រើនដែលយើងកំពុងប្រារព្ធនៅខែនោះ នៅសហរដ្ឋមេរិក។ នៅឆ្នាំខាងមុខ គេអាចរំពឹងថាមុខងារលទ្ធកម្មនឹងបន្តអភិវឌ្ឍ និងពង្រីកសមត្ថភាពរបស់ខ្លួនដើម្បីជះឥទ្ធិពលដោយផ្ទាល់ដល់អង្គការជោគជ័យ។